Ogevallen/incidenten 1925

12.03.1925 F-AGDE Farman 70 Goliath 11 Rotterdam Terug / Top
Het toestel moest een noodlanding maken "nabij station Berkel aan de Electrische Spoor,
op het land van Bas Langelaan".
NB. Zie ook 7/3.

Rotterdamsch Nieuwsblad 13.3.1925 via Karel Kalkman

Bericht in de NRC 13.3.1925. (KB)

01.04.1925 H-NABN Fokker F.III   1510 Antwerpen(OO) Terug / Top
Door hevige regenval kon de motor niet meer dan 1000 toeren maken.
De bestuurder noemde dat “motor uitgeregend”. Hij zette het toestel te Antwerpen
aan de grond.
Daar werden de magneten, de kabels en de carburateur verwisseld waarna de volgende
dag doorgevlogen kon worden naar Rotterdam.
Bestuurder: H. Klunder.
(zie ook de KLM-opgave bij 12.2.1925)

15.04.1925 D-# #    =    Deventer       Terug / Top
Het postvliegtuig van de lijn Hamburg-Amsterdam moest wegens brandstofgebrek én een
motorstoring een noodlanding maken. Na reparatie door een monteur die van Schiphol
moest komen, kon de reis de dag erna worden voortgezet.

Bericht in Het Vaderland 16.4.1925. (KB)

24.04.1925 H-# Pander = Rotterdam Terug / Top
Noodlanding op het gemeentelijk sportterrein. De volgende dag weer opgestegen.

Bericht in Het Vaderland 25.4.1925. (KB)

00.04.1925 F-# Farman Goliath = Berkel Terug / Top
Noodlanding wegens motorstoring.

De Sumatra Post 18.4.1925, via K. Kalkman.

23.05.1925 D-516 Fokker/Grulich F.III 1557 Schiphol Terug / Top
G-EBBT de Havilland D.H.34B 30
De start van de D-516 van Aero Lloyd door bestuurder H. Balz, verliep niet geheel regelmatig.
Het toestel sprong door onregelmatigheden in het veld enige keren in de
lucht maar viel telkens weer terug.
De bestuurder meende tenslotte niet meer over het in het verlengde van de baan staande hotel te
kunnen komen en brak de start af.
In de uitloop week hij om onbekende redenen naar rechts uit en raakte daarbij de G-EBBT.
De rechtervleugel kwam tegen de voorste rechterstijl van de D.H.34 en deze brak af en daardoor
brak van de bovenvleugel de voorlangsligger. De ondervleugel bleef onbeschadigd.
De F.III liep een geschonden neus op en bij de laatste zwenking had de staart nog een hek geraakt
zodat ook het stabilo en de staartsteun beschadigd werden.
Bestuurder van D-516: H. Balz.

Het door ir. H.J. van der Maas opgestelde rapport. (Coll. H. Dekker)

02.06.1925 H-NACL Fokker F.VII 4841 Waalhaven Terug / Top
Bij de nadering zag de bestuurder een F.K.31 op het veld staan. Hij liet zich hierdoor
beïnvloeden en zette het toestel in een andere richting, nog over de daar grazende
schapen heen, te ver op het veld aan de grond.
Tijdens de uitloop besefte hij niet voldoende ruimte te hebben en gaf weer vol gas voor
een doorstart.
Hij moest daartoe nog over de schutting die langs de rand van het veld stond heen.
Vlak ervoor trok het toestel omhoog maar het linker wiel sloeg tegen de schutting
die over een lengte van 20 meter omvergeworpen werd.
Een van de schuttingpalen bleef staan en daardoor werd de achterkant van de romp beschadigd.
Hij kon het toestel in de lucht houden en scheerde daarna ook nog vlak over de masten
van daar achter afgemeerde schepen heen.
Het onderstel was weliswaar beschadigd maar vanaf de grond kreeg hij het sein dat hij
kon gaan landen. Dat verliep verder probleemloos.
Het hele geval veroorzaakte wel enige twijfel aan de bekwaamheid van deze bestuurder.
Zijn loopbaan werd nog eens nageplozen maar daaruit bleek niets wat deze twijfel
rechtvaardigde.
Bovendien sprak Plesman nadrukkelijk zijn vertrouwen in hem uit.
Bestuurder: H. Klunder.

Twee proces-verbalen, die van dhr. Wolff betreffende de beschadigingen en die van de bestuurder zelf. 

(Coll. H. Dekker)

04.06.1925 G-EBKT de Havilland D.H.60 Cirrus Moth 168 Middelharnis Terug / Top
Het toestel was onderweg van Londen naar Berlijn en zou op Rotterdam een tussenlanding maken.
Bij Middelharnis moest een noodlanding gemaakt worden in de Van Pallandpolder.
Hierbij werd het onderstel ernstig beschadigd en het toestel werd gedemonteerd en naar
Engeland terug getransporteerd.
Bestuurder: A. Cobham. Waarnemen: Edwards.

De Telegraaf 6.6.1925 Bericht in Het Vaderland 4.6.1925. (KB)

10.06.1925 H-NABM Fokker F.III 1509 Schiphol    Terug / Top
Volgens een KLM-bron maakte dit toestel een noodlanding bij Schiphol waarbij een passagier
licht gewond werd.
Bestuurder: J.J.E. Duimelaar.
Het lijkt me niet onmogelijk dat hier een misverstand in het spel is. Het hierna volgende ongeluk voldoet aan
dezelfde omschrijving en is middels een rapport en een proces-verbaal goed gedocumenteerd.
Dat hier als bestuurder Duimelaar werd genoemd is mogelijk te verklaren uit het feit dat deze gedurende de dagen
daarvoor veel met het toestel gevlogen had, o.a. joy-flights boven Den Helder.

10.06.1925 H-NABN Fokker F.III 1510 Schiphol    Terug / Top
Na de start begon op ongeveer 40 meter hoogte het koelwater “geweldig te spuiten”.
Vanwege de geringe hoogte nam de bestuurder de (juiste) beslissing om rechtuit te landen
en niet te proberen middels een bocht naar het veld terug te keren.
Hij zette het toestel in een weiland aan de grond, maar in de uitloop werd hij door
de sterke dwarswind uit de koers geduwd.
Het reed in de richting van een ernaast liggend roggeveld. Maar dat werd slechts gedeeltelijk
bereikt, in de ervoor liggende sloot bleef het onderstel achter.
De romp schoof nog een eindje door en liep de dan voordehand liggende schade op.
Eén van de vier passagiers liep een gebroken arm op, de andere inzittenden bleven ongedeerd.
Bestuurder: A.B. de Vos.

  Het handgeschreven proces-verbaal van de bestuurder (Coll. H. Dekker)

Bericht in Het Vaderland 11.6.1925. (KB)

10.06.1925 D-597 Dornier Komet III 76 Schiphol Terug / Top
Vlak na de start, toen het toestel ongeveer 15 meter hoog was, begon de motor langzaam
toeren te verminderen. Vanwege de obstakels, hoogspanningsleiding, sloten, bomen en
huizen (in deze volgorde) kon de bestuurder niets anders doen dan gas blijven geven,
en er het beste maar van hopen.
Toen hij weer boven open terrein was vloog hij nog zo’n 100 meter op 2 meter hoogte en
zakte toen door; nét voor een sloot. Met een harde landing gevolgd door een ruk aan het
stuur kon hij het toestel er nog net overheen laten springen.
Bij de volgende sloot kwam de zaak tot stilstand, de staart rustend op de ene oever,
de neus op de oever aan de overkant. Het onderstel hing vrij boven het wateroppervlak.
De volgende dag werd het toestel voorzichtig weer op de wielen gezet en bleek er
eigenlijk geen schade te zijn. Ook de vijf passagiers, de bestuurder en de mecanicien
bleven ongedeerd.
Met een nieuwe schroef kon het onder toeziend oog van H.J. van der Maas van de RSL,
weer gestart worden om naar Schiphol terug te keren.
Bestuurder: J. Kraut.

Foto via 'ruudvanom', van de "Nederlandse Luchtvaart"-site geplukt.

Het rapport van ir. H.J. van der Maas. (Coll. H. Dekker)

16.06.1925 #      Fokker D.XIII    
         =      Castricum                Terug / Top

Er werden met
deze snelle jager die dag vier snelheidsrecords gebroken. 

Het toestel
was nog eigendom van de Fokkerfabriek en dus civiel. 

Tijdens de
laatste poging ontstond een defect aan de olieleiding en moest de
bestuurder 

de vlucht in de 14e ronde afbreken. 

Hij landde op het strand
maar te dicht langs de zee. Bij de daaropvolgende vloed stond 

het
toestel tot aan de vleugels in het water zodat "met takels werd getracht het 

vliegtuig op een droge plek te brengen."

Bestuurder: J.C.G. Grasé.

NB. Deze D.XIII recordmachine (rompnummer 4191) week op een aantal punten af van de seriemachines die aan de

geheime Duitse Luftwaffe werden geleverd.

19.06.1925 H-NABR Fokker F.III 1533 Boxmeer Terug / Top
De heren Plesman en Dellaert gingen die dag naar Dortmund om daar een eventuele lijn
Amsterdam-Rotterdam-Dortmund te bespreken. Op de terugweg hield de motor er ter hoogte
van Boxmeer mee op en werd een noodlanding gemaakt bij het dorpje Sambeek.
Pas de dag daarna gerepareerd zodat de heren per trein weer op de thuisbasis terugkeerden.
Geen overweldigende PR-actie dus!
Bestuurder: J.B. Scholte.

Foto uit logboek van J.B. Scholte via Ronald Dijkstra B

Bericht in Het Vaderland 20..6.1925 (KB)

25.06.1925 H-NABM Fokker F.III    KLM-2 Locquignol(F) Terug / Top
De bestuurder vertrok met de H-NABK om ca. 09.00 uur van Schiphol naar Waalhaven.
Daar werd de H-NABK buiten dienst gesteld en werd de reis voortgezet met de H-NABM.
Vertrek vanaf Waalhaven was om 09.53 uur met drie passagiers en 22 kg. post.
De weersvoorspelling leek gunstig en er is dan ook geen moment overwogen de vlucht af
te gelasten of eventueel uit te wijken naar Brussel.
De route naar Parijs liep in Noord-Frankrijk langs het Foret de Mormal, een heuvelachtig
terrein begroeid met dichte bossen.
Tijdens de passage is de bestuurder enigszins (ca. 6 km) van z'n route afgeweken en dat
betekende dat hij boven het bos terechtkwam. Daar hing de bewolking zeer laag,
zó laag dat de hogere delen van het bos niet meer zichtbaar waren, en die hogere delen
reikten tot ongeveer 150 meter.
Getuigen verklaarden later dat het vliegtuig, te oordelen aan het geluid, rondcirkelde
en naar hun idee probeerde de bestuurder grondzicht te krijgen.
Een veronderstelling die later door deskundigen beaamd werd.
Dezelfde deskundigen veronderstellen dat de bestuurder plotseling bomen voor zich zag
opdoemen waarna hij een scherpe bocht naar rechts maakte waarbij de vleugeltip de bomen
heeft geraakt. Het ongeval gebeurde om 11.30 uur.
Het toestel zwiepte om, sloeg over de kop en vloog onder een hoek van 30 à 40° het bos in.
Het spoor van afgeknapte en/of ontwortelde was ca. 40 meter lang en het toestel werd
geheel vernield en de vier inzittenden moeten op slag zijn gedood.
De Siddeley Puma motor (no. 6898) had een een dikke boom finaal afgeknapt.
Het vliegtuig was zo totaal vernield dat er niets van het wrak waardevol genoeg was om
terug naar Nederland te brengen, enkel de vleugelbeslagen werden uitgezaagd ten behoeve
van onderzoek door het RSL.
Gezagvoerder: H. Klunder(†).
Passagiers: L.P.A. van den Brandeler(†); H. Groginsky(†); J.T.J. Labouchère(†).

Terug naar opsomming "Ernstige ongevallen"

Twee foto's die door "Het Leven" werden gepubliceerd, een foto uit het ongevallenrapport en een in
oktober 2006 door mij gemaakte foto van de ongevalsplaats zoals die er tegenwoordig uitziet.


	In juni 2006 bezocht ik samen de dhr. Lavie (historicus en boswachter!) de plaats van het ongeval. De daar aanwezige krater is niet veroorzaakt door de crash.

Het door de KLM uitgegeven persbericht. (Coll. Jan Hagens)

De laatste twee pagina's van het ongevallenrapport. (Coll. H. Dekker)

Van dit ongeval werd tot 2006 altijd gezegd dat het bij Landrécies gebeurde.
En dit wordt ook nu nog 'geciteerd' door historici die niet zelf onderzoek hebben gedaan,
In juni 2006 heb ik samen met regionaal historicus mr. M. Lavie, die bovendien boswachter
van het Forêt de Mormal is, de exacte plaats bezocht waar Klunder met de H-NABM verongelukte.
Omtrent dit ongeval doen daar in de omgeving enige ‘indianenverhalen’ de ronde.
Zo dacht hij dat de Nederlandse procureur-generaal aan boord was, samen met zijn adjudant en
dat er mogelijk een bom aan boord was geweest of dat er minstens een ‘terroristisch accent’
aan kleefde.
Dat was eenvoudig recht te zetten. Maar hij had ook bij mij wat recht te zetten.
Hij was oprecht verbaasd dat ik tijdens de voorbereidende contacten consequent Landrécies
als ongevalsplaats noemde.
De ongevalsplaats op de foto hierboven (vak 725, lieudit Chêne de Guerre) ligt 3 km oost
van Hecq in de gemeente Locquignol en dat is ook de dichtstbijzijnde plaats.
De burgemeester van Locquignol (die ook arts was) kwam ter plaatse en stelde de dood van
de slachtoffers vast.
De verdere afhandeling, zoals justitiële procedures, transport der stoffelijk overschotten
e.d., was in handen van de gendarmerie van Le Quesnoy.
Kortom, Landrécies had er niets mee te maken! Mogelijk dat de opsteller van het rapport in
Landrécies uit de trein was gestapt, of daar in een hotel het rapport had geschreven...

NB. De onderzoeksverslagen in het archief van de Raad voor de Luchtvaart zijn geheim.
Maar aangezien het archief van de Commissie Verhoging Veiligheid Luchtverkeer integraal naar het Nationaal
Archief is gebracht en het "Eindverslag ongeval H-NABM op 25.6.1925" daarin aanwezig was, kan dit daar geraadpleegd
worden. Het toegangsnummer is 2.16.57.23.

26.06.1925 G-EBBV de Havilland D.H.34 32 Kijkduin Terug / Top
Onderweg van Amsterdam naar Londen brak een zuigerstang. De bestuurder zette het
toestel zonder verdere schade op het strand tussen twee golfbrekers aan de grond.
Het toestel werd gedemonteerd en over de weg naar Rotterdam gebracht.
Daar werd in de dagen daarna een nieuwe motor gemonteerd. Zie verder 3/7.
Bestuurder: W.G.R. Hinchliffe.

Knipsel uit de plakboeken van E. Jans (Coll. G.J. Casius)

  Bericht in Het
Centrum 27.6.1925. (KB)      
            Bericht in Het Vaderland 30.6.1925. (KB)

Bericht in De Gelderlander 30.6.1925.

27.06.1925 H-NABK Fokker F.III 1507 Assenede(OO) Terug / Top
Van het postvliegtuig van Rotterdam naar Parijs sprong boven België een olieleiding.
De bestuurder maakte een noodlanding en werd gastvrij ontvangen door de burgemeester.
Pas op maandag de 29e was het toestel gerepareerd.
Bestuurder: E. van Dijk.

Bericht in Het Vaderland 30.6.1925. (KB)

28.06.1925 H-N# Fokker = Amsterdam Terug / Top
Voor verkiezingscampagne van 'den heer Colijn' zouden flyers (!HD) uit een KLM-vliegtuig
gestrooid worden. Wegens motorstoring moest een noodlanding gemaakt worden.

De Telegraaf 28.6.1925 via Karel Kalkman

00.06.1925 H-NADD Koolhoven F.K.33 1 Rotterdam       Terug / Top
Bij de eerste vlucht was de middenmotor nog niet aangebracht. Vlak na de start hield
één van de beide motoren er mee op. Gelukkig vlak bij het veld, zodat de bestuurder
het toestel direct weer aan de grond kon zetten.
Bestuurder: I.A. Aler.

03.07.1925 G-EBBV de Havilland D.H.34    32     Rotterdam    Terug / Top
De dag ervoor was een testvlucht gemaakt met de nieuwe motor en deze dag zou teruggevlogen
worden naar Croydon. Kort na de start ontstond een lek in de koelwatertank en moest hij
terugkeren naar Rotterdam.
Daar werd de zaak gerepareerd en dezelfde dag kon alsnog naar Londen gevlogen worden.
Bestuurder: W.G.R. Hinchliffe.
In zijn logboek schreef Hinchliffe ook nog dat hij gedurende het laatste oponthoud de nieuwe driemotorige
Koolhoven bekeek en dat hij Rapalieu (sic. hd) met de kleine Pander zag vliegen.
Zijn commentaar wil ik u niet onthouden: “Decided that Rapalieu was very careless and would kill himself very soon”.
Zie verder bij 20/8!

18.07.1925 H-NABQ Fokker F.III   1529 Fehmarn(D)     Terug / Top
Na de start te Kastrup vloog de bestuurder puur op z’n kompas rechtstreeks naar Hamburg,
hetgeen door de ongevalsonderzoeker later goedgekeurd werd “hetgeen zeer juist is,
zijnde de richting waarin de luchtnavigatie zich zal moeten ontwikkelen”.
Maar ook was de KLM-vliegers aangeraden precies over het noodlandingsterrein op Fehmarn
te vliegen. Dat kwam deze keer niet exact uit, hij zat er zo’n twee kilometer naast.
Een kleine koerscorrectie dus, maar dat werd op de grond geïnterpreteerd als een aanzet
tot een landing en men schoot een lichtkogel af. Dit weer werd door de bestuurder
geïnterpreteerd als een opdracht om te gaan landen.
Het veld was in zeer slechte staat, en in de uitloop zakte een wiel in een diepe kuil,
het onderstel brak af en de romp kwam op de grond te liggen. Bovendien werd het trapje
bij de cabinedeur rechtstandig omhoog gedrukt waardoor de langsbuizen totaal werden doorgedrukt.
Bestuurder: Q. Tepas.

Het rapport dat door de bestuurder werd opgesteld. (Coll. H. Dekker)

21.07.1925 H-NABX Fokker(KLM) C.II 1 Vierambachtspolder Terug / Top
H-NABX Fokker(KLM) C.II 1 Rijsaterwoude
Noodlanding wegens motorstoring op de kade van Vierambachtspolder. Na een uur of vier
kon weer opgestegen worden, maar bij Rijnsaterwouder herhaalde e.e.a. zich nog eens.

Leidsche Courant, 22.7.1925, via K. Kalkman.

01.08.1925 H-NACN Pander D 11 Lympne(G) Terug / Top
De bestuurder zou met de Pander aan wedstrijden deelnemen. Na de start ontstond er een
olielekkage waarna de olie de cockpit werd ingepompt.
Naar verluidt liep het hem langs de benen in de schoenen. Er moest natuurlijk een noodlanding
gemaakt worden.
Na reparatie bleek dat de motor niet meer naar behoren vermogen wilde leveren zodat
de wedstrijd niet bepaald een succes werd.
Bestuurder: Colonel the Master of Sempill.

11.08.1925 S-AAAE Junkers G.23 836 Harderwijk Terug / Top
Vanwege het slechte weer zette de bestuurder, tegen vier uur ‘s middags, het toestel
in de buurt van Harderwijk aan de grond.
Toen na een half uur het weer beter werd, bleek dat weer opstijgen als gevolg van motorstoring
niet mogelijk was.
Toen begon het ongemak pas goed!
De veldwachter verbood de passagiers naar het station te gaan om met de trein naar
Schiphol door te reizen want eerst moest de burgemeester nog langskomen.
Die was onderweg, zei hij.
Na een uur werd het verbod gehandhaafd met de aankondiging dat er eerst een
douanebeambte moest komen om de bagage te inspecteren.
Na geruime tijd kwam die inderdaad en, de situatie overziend, kondigde hij aan dat
er inderdaad geïnspecteerd diende te worden.
Maar daartoe moest hij eerst een verzegeltang halen...
Tenslotte keerde hij weerom en in de stromende regen werd ieder deeltje van de bagage
van een der dames, onder de ogen van het talrijke publiek, minutieus gecontroleerd.
Het liep inmiddels tegen tien uur ‘s avonds, 5½ uur na de landing, dat de passagiers
‘vrijgelaten’ werden.
Ieder aansluiting naar hun eindbestemming was natuurlijk onmogelijk geworden en de
ABA draaide voor de kosten van overnachtingen e.d. op.
Geen wonder dat de ABA-vertegenwoordiger in Nederland, de heer P.S. Norlin (die trouwens
een der passagiers was!) via de KLM een felle protestbrief naar Bureau Luchtvaart stuurde.
Veldwachter: O. Baas. Douanier: N. Cikot. Bestuurder: onbekend.
P.S. Hoe het met die burgemeester afgelopen is, vermeldt de geschiedenis niet.

De 'brief op poten' die de heer Norlin aan de autoriteiten stuurde. (Coll. H. Dekker)

20.08.1925 H-NACO Pander D 12 Löblau(Dz) Terug / Top
Het toestel was onderweg naar Dantzig toen het vlak bij Kurzendorf een noodlanding moest maken.
Omstanders wisten later te vertellen dat de bestuurder een bougie verwisseld had.
Hierna was hij weer opgestegen maar bleef daarna tot aan de weg naar Löblau opvallend
laag vliegen. De reden daarvoor blijft gissen, mogelijk vertrouwde de bestuurder nog
steeds de motor niet.
Genoemde weg werd aan beide zijden omzoomd door 8 meter hoge bomen.
Hij trok vlak daarvoor op en kwam daardoor over de eerste rij maar, kennelijk omdat
de motor niet voldoende vermogen gaf, kon hij de tweede rij niet meer halen.
Hij botste met de linkervleugel tegen een forse boom en de vleugel brak finaal af.
Het toestel zwaaide naar links om en sloeg tegen de grond.
De bestuurder werd gedood, zeer waarschijnlijk al bij de botsing tegen de boom.
Bovenstaand verhaal wijkt nogal af van het officiële Dantziger ongevallenrapport dat
voornamelijk onbekwaamheid van de bestuurder als oorzaak noemt.
Bestuurder: J.C. Raparlier(†).

Terug naar de opsomming "Ernstige ongevallen"

Verslag van het onderzoek dat ter plaatse ingesteld werd door de heren H. v.d. Kwast en Schoenmakers i.s.m.
de heer Rodenko. (Coll. H. Dekker)

Van onderstaande foto's staat vast dat ze bij Löblau zijn gemaakt en daarmee staat dat dus ook
vast voor de hierboven geplaatste foto.
Bovendien wordt hiermee het hardnekkige gerucht ontzenuwd dat de H-NACO afgeschreven zou zijn na
een ongeval bij Dordrecht. (Coll. H. Dekker)

22.08.1925 H-N# # = Nigtevecht Terug / Top
Het KLM-postvliegtuig, komende uity Hamburg, kreeg motorstoring en moest een noodlanding
maken in de Gasterpolder.

24.08.1925 S-AAAD Junkers G 23 833 Coevorden Terug / Top
Het luchtpostvliegtuig van Zweden dat op weg was naar Amsterdam moest een noodlanding
maken als gevolg van problemen met de brandstoftoevoer.

Bericht in Het Vaderland 25.8.1925. (KB)

26.08.1925 S-AAAE Junkers G 23 836 Schiphol        Terug / Top
Na de start moest het toestel terugkeren wegens problemen met de waterpomp.

00.08.1925 H-NADD Koolhoven F.K.33 1 Rotterdam    Terug / Top
Begin augustus bij het binnenzetten met de bakboordmotor tegen een lantaarnpaal gebotst.
Motorophanging beschadigd.

04.09.1925 S-AAAD Junkers G 23    833 Dedemsvaart Terug / Top
Het vliegtuig van de lijndienst Malmö-Amsterdam moest een noodlanding maken bij
tramstation Berkum bij Nieuwleusen. Eén van de drie motoren was defect. Het toestel zakte
tot de assen in de drassige grond en moest met behulp van 40 à 50 omstanders op vaste grond
geholpen worden. Pas de dag daarna kon het toestel, tegen de avond, weer opstijgen.

Haarlems Dagblad 25.9.1925 via Karel Kalkman

Bericht in Het Vaderland 8.9.1925. (KB)

13.09.1925 T-DOXB Farman F.121 Jabiru 2 Zuiderzee Terug / Top
De bestuurder was met 8 passagiers onderweg van Kopenhagen naar Amsterdam. Boven der Zuiderzee
hield één van de vier motoren ermee op. De bopoprdwerktuigkundige klom naar buiten en maakte de
brandstofleiding schoon. Hierna kon de motor weer gestart worden en kon de reis naar Amsterdam
verder probleemloos worden voltooid.
Bestuurder: L. Coupet.

14.09.1925 H-NABX Fokker C.II 1 Delfzijl Terug / Top
Tijdens het maken van een fotovlucht moest er als gevolg van een magneetstoring een
noodlanding worden gemaakt. Het onderstel werd beschadigd, schade Dfl.300,-.
Bestuurder: H. Nieuwenhuis.

Het Noorden in woord en beeld 25.9.1925 via Karel Kalkman

Nieuwsblad van het Noorden 17.9.1925

Bericht in Het Centrum 15.9.1925. (KB)

20.09.1925 # Ballon = Baarn Terug / Top
Daling van een Belgische ballon. Over de omstandigheden waaronder dit plaats vond heb
ik geen informatie, dus ook niet of vermelding hier gerechtvaardigd is.

NB. De identiteit van de ballon heb ik niet kunnen vaststellen. Ook navraag in België (Luc Wittemans) leverde
geen uitsluitsel. Er zijn twee ballonnen met 'Antwerpse connecties' geweest:
OO-BEL Geude 400m³ 1925 - 1935
OO-BEM SABCA 600m³ 1925 - 1928 van C. Vandamme

Niek Wiegersma vond onderstaand bericht in de Maasbode 22.9.1925.
Het verklaart wel de omstandigheden, niet de identiteit.

22.09.1925 H-NADD Koolhoven F.K.33 1 Rotterdam Terug / Top
Na de perspresentatie van dit nieuwe vliegtuig zou er een vlucht worden gemaakt.
Dertien personen toonden belangstelling en om niemand teleur te stellen en om eventuele
bijgelovigen gerust te stellen werd er een veertiende aan toegevoegd; een jonge man die
dan als een soort steward zou fungeren.
Tijdens de vlucht was vanuit de cabine zichtbaar dat een der wielen los was geraakt en
aan een staaldraad bungelde.
De daaropvolgende, heel voorzichtige, landing werd perfect uitgevoerd, de schade bleek
gering.
Dat dit incident nogal wat aandacht van de pers kreeg hoeft verder geen betoog natuurlijk.
Bestuurders: I.A. Aler en G.J. Geysendorffer.


Foto: Coll. Daniel Brackx Coll. H. Dekker

K. Meisel Gallery NYC, Paper Moon Graphics bracht deze ansichtkaart
op de markt. (Peter Grosz via Frits Gerdessen)

23.09.1925 T-DOXB Farman F.121 Jabiru 2 Harderwijk Terug / Top
De Farman vloog de route Parijs - Kopenhagen via Amsterdam en Hamburg. Een half uur voor
de landing in Amsterdam maakte de bestuurder een voorzorgslanding bij Harderwijk wegens
brandstofgebrek. Over wat er daarna gebeurde lopen de meningen uiteen. De Provinciaalsche
en Zwolsche Courant van 24.5.1925 meldt dat de machine na van brandstof te zijn voorzien
na ongeveer een uur weer opsteeg. Maar uit Denemarken komt het (veel leukere) verhaal dat
de piloten op geleende fietsen brandstof gingen halen en dat er voor de voornamelijk
vrouwelijke passagiers een picknick werd georganiseerd waarbij een naburige boer nog rode
wijn kwam brengen.
Bestuurder: Lucien Coupet.
Boordwerktuigkundige: Knud Clauson-Kaas.

03.10.1925 # Fokker D.XIV = Schiphol Terug / Top
Bij een demonstratievlucht zou de bestuurder een looping maken. Op het hoogste punt,
toen het toestel op de rug vloog, zagen de toeschouwers dat het een onregelmatige
beweging maakte.
De linkervleugel kwam naar voren, het toestel maakte dus een bocht naar rechts, en
alle getuigen waren het erover eens dat op dat moment de tolvlucht ontstond.
De bestuurder gaf een paar keer wat meer gas en de snelheid van de vrille verminderde
zichtbaar. Het was zo goed als uit de tolvlucht toen het onder een hoek van 30° tegen
de grond dook.
De bestuurder werd uit het wrak bevrijd maar hij overleed onderweg naar het ziekenhuis.
Bestuurder: H. Hess(†).

Terug naar de opsomming "Ernstige ongevallen"

Bericht in Het Vaderland 4.10.1925. (KB)

03.10.1925 # Ballon = Leiden Terug / Top
Ballonvaarder Pottum steeg vanaf de Lammermarkt op t.g.v. de “3 oktoberfeesten”.
Bij het opstijgen raakte een jongetje verstrikt in het touwwerk en werd, bungelend
onder mand, meegesleurd. Buiten de stad daalde de ballonvaarder direct weer en het
jongetje hield er slechts een licht ontvelde arm en een nat pak aan over.
Jongetje: Ebel Magnin.

De berichtgeving in Het Centrum 5.10.1925. (KB)

03.10.1925 F-AEAU Farman 60 Goliath 2 Bergen op Zoom Terug / Top
Er moest wegens motorstoring een noodlanding gemaakt worden bij Heerle.
Dat verliep niet zonder problemen. De wielen raakten de grond net voor een sloot maar
daar kon de bestuurder nog over wippen. Maar daarna “werden zes bomen ontworteld, een
propeller werd losgeslagen en tenslotte kwam het toestel met een neusstand tot stilstand”.
Mijn bron vervolgt met de verwachting dat het met wat onderdelen uit Antwerpen na twee
dagen weer zou kunnen opstijgen. Of de schade werd overdreven òf die verwachting was
niet reëel, maar daarover heb ik geen informatie.
Wél moet de crash nogal 'zacht' geweest zijn, één der zes passagiers informeerde na het
uitstappen of "ze al in Brussel was".
Bestuurder: P. Robin. Boordwerktuigkundige: L J. Porcher.

NB. Uit de Maandverslagen van het RSL blijkt dat het toestel inderdaad na reparatie van hetzelfde terrein
weer gestart is.

Bericht in de NRC 5.10.1925. (KB)

09.10.1925 D-376 Junkers F.13 738 Doorwerth Terug / Top
Noodlanding.

Uit het RSL-maandrapport van december 1925.
(Coll. H. Dekker)

10.10.1925 H-NACR Fokker F.VII 4845 Kudelstaart Terug / Top
Noodlanding wegens olielekkage. De dagbladpers meldde, wegens “een defect aan het
benzinereservoir, waardoor brandgevaar ontstond”.
De schade moet vrij groot geweest zijn, de herstelkosten waren Dfl. 10760,-.
Het toestel kwam, weer volgens de dagbladpers “bij het uitrollen in een sloot terecht”.
Bestuurder: A.N.J. van der Hoop.
NB. De dagbladpers noemt voor dit toestel abusievelijk kenmerk H-NACL.

Bericht
in de NRC 11.10.1925.(KB)           
             Bericht in Het
Vaderland 11.10.1925. (KB)

10.10.1925 H-NACT Fokker F.VIIa 4901 Aalsmeer Terug / Top
Beschadigd bij een noodlanding wegens motorstoring.

14.10.1925 H-NABD  Fokker F.II      
        4058   Keeken    
              Terug / Top

De
bestuurder kwam met een passagier uit Dortmund toen bij Nijmegen het
weer zodanig 

verslechterde dat hij besloot tot een voorzorgslanding bij
Keeken. 

De passagier vervolgde de reis per trein.

Bestuurder: J.J. Hondong.

14.10.1925
H-N#    Fokker    
           
   =      Vlissingen        
      Terug / Top

Er landden min of meer tegelijk twee Fokkers. Eén ervan het magneetstoring, de ander
nam post en goederen over en vertrok weer.

14.10.1925
#       Junkers
              
   =      Maarsbergen    
         Terug / Top

Wegens
motorstoring moest het postvliegtuig Amsterdam-Essen-Hamburg-Zweden een

noodlanding uitvoeren op het weiland van Van Beuningen. Er moest een motor
vervangen 

worden zodat de reparatie een hele dag zou duren.

Bericht in de NRC 15.10.1925. (KB)

16.10.1925 D-552 Dornier Merkur 66 Deventer Terug / Top
Het postvliegtuig van de route Berlijn-Londen moest wegens een gebroken benzineleiding
een noodlanding maken op de Bergweide.
Een plaatselijke rijwielhersteller voerde de reparatie uit en na een uur kon de reis
worden voortgezet.

Bericht in Het Centrum 17.10.1925. (KB)

21.10.1925 O-BADA Renard RSV 32/90-100 2 Halsteren Terug / Top
De bestuurder maakte z'n eerste solovlucht. Na de start vanaf Deurne(OO) raakte hij
door de bewolking de weg kwijt en zette het toestel bij de Lepelstraat op het land van
de weduwe Akkermans aan de grond.
Hierbij werd een wiel beschadigd, nadat vanuit Antwerpen een nieuw wiel aangevoerd
en gemonteerd was, is hij weer opgestegen.
Bestuurder: J. Genotte.

Bericht in Het Centrum 22.10.1925. (KB)

02.11.1925 D-585 Dornier Komet 75 Bunschoten Terug / Top
Het toestel kwam heel laag, op ongeveer 40 meter hoogte, over de plaats.

03.11.1925 D-594 Fokker /Grulich F.III 1564 Lobith Terug / Top
Met het vliegtuig werd de lijn Amsterdam-Dortmund gevlogen. Wegens een lekke olieleiding
moest vlak bij de Nederlands-Duitse grens een noodlanding gemaakt worden.
Bestuurder: E. Rothard.

Bericht in Het Vaderland 4.11.1925. (KB)

04.11.1925 H-NABI Fokker F.III 1505 Hamburg(D) Terug / Top
Tijdens de start, terwijl er een storm woedde, brak het richtingsroer af.
Het toestel was nog maar net los en de bestuurder maakte direct weer een noodlanding.
Dat hij de noodlanding maakte is twijfelachtig, de onderzoekscommissie noemde het “een
soort ongecontroleerde noodlanding”.
Hierbij werd het toestel zo zwaar beschadigd dat het afgeschreven werd.
Latere testen door het RSL wezen uit dat het niet aan de sterkte van de gebruikte buis
gelegen kon hebben.
Bestuurder: J.B. Scholte.

Uit "De Nederlandse Burgerluchtvaart in Beeld" van Hugo Hooftman,

en Beeldbank Amsterdam beide foto's via Richard Pflug

    Bericht
in Het Vaderland 5.11.1925.(KB)          
      Uit het RSL-rapport van december 1925. (Coll. H. Dekker)

06.11.1925 G-EBBV de Havilland D.H.34 32 Schiphol Terug / Top
Bij de start werd het onderstel beschadigd maar de vlucht naar Croydon werd gewoon voortgezet.
Bij de landing daar ontstond geen verdere schade.
Bestuurder: Armstrong.

10.11.1925 F-# Farman = Vinkenbroek Terug / Top
Het toestel was met een lading vracht onderweg naar Amsterdam.
In de buurt van Roosendaal moest wegens een motorstoring een noodlanding gemaakt worden.
Als identiteit wordt in de pers genoemd: TACD No.11.

Bericht in de NRC 11.11.1925. (KB)

16.11.1925 F-AHCX Farman 70 17 Reeuwijk Terug / Top
Het postvliegtuig van de lijn Parijs-Amsterdam heeft een noodlanding langs de dijk van
de Middelburgse Polder gemaakt. Het toestel kwam op de neus te staan en kon pas na
montage van een nieuwe motor op 21/11 weer vertrekken.
Bestuurder: R. Ménard.

     Bericht in Het Vaderland 18.11.1925. (KB)

"...
en kon pas na montage van een nieuwe motor vertrekken".    
                   
    (Coll. Gerard Casius)

De Sumatra Post van 28/12 vindt het een KLM-toestel!
Met dank aan Karel Kalkman.

09.12.1925 H-NACW Pander D 17 Simongan(PK) Terug / Top
Tijdens de start werd het toestel afgeremd door het lange gras en kwam niet los.
De bestuurder nam te laat de beslissing om de start af te breken en zag dat hij in
het prikkeldraad dreigde terecht te komen.
Hij probeerde nog erover heen te wippen, maar de staartsteun haakte achter de bovenste
draad en het toestel dook achter het hek met de neus tegen de grond.
Schroef gebroken en onderstel vernield.
Bestuurder: M.A.J. de Quay.

      Het bericht in de Heldersche Courant.   

09.12.1925 D-376 Junkers F.13 738 Doorwerth Terug / Top
Op weg van Amsterdam naar Essen moest ter hoogte van Emmerich wegens de zware mist
terugkeren. Boven Arnhem botste het nog bijna tegen hoogspanningskabels en de bestuurder
besloot daarna onder Oosterbeek een noodlanding te maken.
Het toestel werd vrij ernstig beschadigd doordat het in de uitloop tegen een hek botste,
de wielen braken af en vleugel en schroef werden beschadigd.

Bericht in de NRC 9.12.1925. (KB)

14.12.1925 D-711 Dornier Merkur 78 Zenderen Terug / Top
Het vliegtuig vloog de lijn Londen-Berlijn. In de buurt van Almelo ontstond er een
defect aan de stuurinrichting en moest een noodlanding gemaakt worden.

Bericht in de NRC 15.12.1925. (KB)

17.12.1925 H-NADD Koolhoven F.K.33 1 St. Quentin(F) Terug / Top
Dit was een der eerste commerciële vluchten van dit toestel. Onderweg naar Parijs kwam
de bestuurder dichte mist tegen en besloot een voorzorgslanding op St. Quentin te maken.

Bericht in Het Vaderland 18.12.1925. (KB)

18.12.1925 #    #       = Ede    Terug / Top
Het postvliegtuig Amsterdam-Dortmund moest wegens brandstofgebrek een noodlanding maken
op de Langenberg.

  Bericht in de NRC 19.12.1925. (KB)

21.12.1925 D-585 Dornier Komet III 75 Deventer Terug / Top
Tijdens een vlucht van Hannover naar Amsterdam verslechterde het weer zodat de
bestuurder besloot om laag te gaan vliegen.
Om 13.30 uur, in de buurt van Deventer, kwam hij in een gebied met grondmist zodat
hij helemaal niets meer zag. Hij wilde landen op het hem bekende noodlandingsterrein
iets oostelijk van Deventer.
Toen hij een opening in de mist zag ging hij er onmiddellijk op af en zag kans zijn
toestel in de westelijke hoek van dat terrein aan de grond te zetten.
Dat was echter ongeveer 60 meter voor een sloot die aan beide zijden omzoomd was met
betonnen paaltjes met ijzerdraad. Het linker wiel en de staart raakten beide zo'n
paaltje.
Omdat aan de overkant van de sloot het terrein wat lager lag kon de 'reis' daar nog
een eindje worden voortgezet.
Niet ver trouwens, na ongeveer 20 meter kwam het toestel op z'n neus tot stilstand.
Landingsgestel, stabilo en hoogteroer, motorophanging en -beplating zwaar beschadigd.
Bestuurder: Pust. Boordwerktuigkundige: Mussmann.

NB. De dagbladpers noemt dit toestel hardnekkig (en foutief!) de D-595.

Rotterdamsch Nieuwsblad 23.12.1925 via Karel Kalkman.

Het door ir. H.J. van der Maas opgestelde RSL-rapport, aangevuld met de verklaring van de bestuurder. 

(Coll. H. Dekker)